Υπάρχουν δύο
κυρίαρχες οπτικές στην Ελλάδα για τα μνημεία. Η πρώτη επιβάλλει τον ιερό
σεβασμό τους ως στοιχεία πολιτισμού και πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιτάσσει την
απομάκρυνση από αυτά οποιουδήποτε δεν έχει λόγο να βρίσκεται εκεί ή δεν έχει
πληρώσει αντίτιμο. Βεβαιώνει πρόστιμα σε παρεμβάσεις σε αυτά και αποθαρρύνει
κάθε προσπάθεια προσέγγισής τους. Η δεύτερη οπτική επιδιώκει την αξιοποίηση
τους από τη σύγχρονη κοινωνία και αποβλέπει στην μετουσίωσή τους σε «επικερδή»
επιχείρηση, προτείνοντας, μάλιστα, την ιδιωτικοποίηση της εκμετάλλευσή τους για
πιο αποτελεσματική κερδοφορία και διατήρησή τους. «Είναι κι αυτή μια στάσις. Νιώθεται[1].»
όπως γράφει και ο ποιητής.
Κάθε οπτική έχει
τα επιχειρήματά της∙ επιχειρήματα που εξυπηρετούν την εκάστοτε
πρόθεση. Το ζήτημα είναι εμείς τι θέλουμε. Ποια είναι η δική μας πρόθεση και
στόχευση; Θέλουμε μνημεία πολιτισμού σεβαστά ιερά με κίνδυνο να γίνουν χώροι
απόμακροι κι εγκαταλελειμμένοι αλλά με λιγότερες πιθανότητες διαφοροποίησης και
βανδαλισμού τους, ενδεχομένως; Θέλουμε μνημεία – επιχειρήσεις που ακολουθούν το
ρεύμα της μόδας και γίνονται χώρος εκδηλώσεων διασκέδασης κι επιδείξεων μόδας;
Η μήπως επιζητούμε κάτι άλλο;
Πριν καταθέσω τη
δική μου θέση και προβληματισμό θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου με αφορμή
ένα πρόσφατο ταξίδι μου. Με τα ταξίδια «ξεκουράζεται» η ψυχή κι «ανοίγει» το
μυαλό! Ένα τέτοιο ταξίδι αποτελεί και τη δική μου έμπνευση κι αφορμή για τον
προβληματισμό αυτό.
Βελιγράδι! Μεγάλη
βαλκανική πόλη με πλούσια ιστορία και απίστευτη σύγχρονη ζωή! Παρόλο που έχει
καταστραφεί 44 φορές στην ιστορία της, πάντα ξαναχτίζεται κι οργανώνεται πιο
δυναμική. Σημαντικό αξιοθέατο στην πόλη αυτή αποτελεί το κάστρο και οχυρό Kalemegdan στο κέντρο της. Από το 1870 (λίγο μετά την
απελευθέρωσή τους από τους Οθωμανούς) οι Σέρβοι δημιούργησαν ένα υπέροχο πάρκο
πολιτισμού στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για το δημοφιλές Kalemegdan! Στο πάρκο αυτό έχουν δημιουργηθεί όμορφοι και
καθαροί χώροι περιπάτου, ζωολογικός κήπος, πολεμικό μουσείο (υπαίθριο και
στεγασμένο), μουσείο δασονομίας και κυνηγιού, παιδικό πάρκο με ομοιώματα
δεινοσαύρων, σύγχρονη παιδική χαρά, παγκάκια με θέα αλλά και παγκάκια σύγχρονα
– φορτιστές με ηλιακή ενέργεια, μνημείο ευγνωμοσύνης προς τιμήν των Γάλλων που
βοήθησαν τους Σέρβους στον Α΄ Παγκ. Πόλεμο, μνημείο ίδρυσης του σέρβικου
μπάσκετ, έχουν τοποθετηθεί σύγχρονα αγάλματα σε πλατείες, γήπεδα μπάσκετ και τένις, αναψυκτήριο,
αίθουσα με λαογραφικά στοιχεία και τοπικές φορεσιές, μαγαζί με χάρτες
αναγεννησιακούς, μέχρι και πάρκο με φοίνικες (τους οποίους σκεπάζουν και
τυλίγουν το χειμώνα για να τους προστατεύσουν)! Είναι ένα «ζωντανό» μνημείο!
Τόσο οι πολίτες όσο και οι επισκέπτες της πόλης το επισκέπτονται καθημερινά για
περπάτημα, τρέξιμο, άθληση, βόλτα με τα κατοικίδια, βόλτα με τα παιδάκια ή και
τους φίλους τους. Οι νέοι «αράζουν» εκεί θαυμάζοντας τη θέα.
Επιστροφή στο
Ηράκλειο! Πόλη “δημοκρατική”, σύμφωνα με την θρυλική επιγραφή στην είσοδο της
πόλης από το λιμάνι. Πόλη των αντιθέσεων, πόλη της καρδιά μας! Μια πόλη με
πλούσια ιστορία, μνημεία από όλες τις εποχές της ιστορίας της, δυναμικό
πληθυσμό αλλά συνάμα με περίσσεια “ημιμάθειας”, “υπεροψίας” κι “ωχαδερφισμού”.
Έχουμε μνημεία αλλά προτιμούμε να χορταριάζουν και να γεμίζουν σκουπίδια από
ανθρώπους και περιττώματα ζώων από το να λειτουργούν υπαίθρια αναψυκτήρια.
Έχουμε υπέροχα ενετικά τείχη και τάφρο που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για
περίπατο και προτιμούμε να γίνονται “παράνομο πάρκινγκ και χώρος διακίνησης
ουσιών, από το να είναι επισκέψιμα. Δεν μπορώ να μην κάνω λόγο και για το
βανδαλισμό τους από αθλητικά και όχι μόνο συνθήματα, δείγμα έλλειψης παιδείας
και στοιχειώδους ευγένειας.
Δεν θέλω να είμαι
άδικη. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί υπέροχοι χώροι τεχνών κι εκθέσεις
στις χαμηλές πλατείες των τειχών: υπέροχες συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στα
Κηποθέατρα, θερινός δημοτικός κινηματογράφος στην πύλη Βηθλεέμ και λιγοστές
εκδηλώσεις στη χαμηλή πλατεία του προμαχώνα Παντοκράτορα και στην πύλη Βιτούρι.
Έχουμε και την έκθεση στη στοά Μακάσι με την δική της ιστορία και την έκθεση
της ταινίας Ελ Γκρέκο, αλλά αυτά σπάνια είναι ανοιχτά και προσβάσιμα.
Που θέλω να
καταλήξω; Αγαπώ την πόλη μας και ξέρω πως δεν είμαι η μόνη. Το Κ.Κ.Θ.[2],
θεσμός αγαπημένος για πολλούς συμπολίτες μας, έχει διαδραματίσει καθοριστικό
ρόλο σ’ αυτό. Με πονάει, λοιπόν, να βλέπω όμορφες γωνιές της να παρακμάζουν και
μνημεία να βανδαλίζονται από αφίσες και συνθήματα. Δε θα μπορούσαμε κι εμείς να
αναδείξουμε τα μνημεία μας; τις όμορφες γωνιές μας; να δημιουργήσουμε σε αυτά
χώρους αναψυχής και χρήσης τους από τους δημότες αλλά και τους επισκέπτες; Θα ήταν
όμορφο οι ένοικοι της πόλης προσωρινοί ή μόνιμοι να χαίρονται τη διαμονή τους
σ’ αυτήν∙ να περπατούν και να ζουν “τα μνημεία”∙ να τους ξαναδίνουν ζωή
με την παρουσία τους και να γνωρίζουν την ιστορία τους και την αξία τους στο
χρόνο. Πάντα, όμως, με σεβασμό στην αξία και την ιστορία τους. Άραγε, έτσι, και
οι επόμενες γενιές δε θα δείξουν σεβασμό προς αυτά.
Τι θέλω να γίνει; το αυτονόητο! Να τα
αγαπήσουμε όλοι μας και να μεταδώσουμε στα παιδιά μας την αγάπη μας αυτή. Να
αγαπήσουν με τη σειρά τους την πόλη ώστε να την φροντίζουν μεγαλώνοντας.
Πως θα γίνει;
Νομίζω πως αν τα μνημεία και οι χώροι αυτοί γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας,
θα τα γνωρίσουμε καλύτερα. Θα τα νιώσουμε «σπίτι» μας, «κληρονομιά» μας! Θα
επιδιώκουμε να τα προστατεύσουμε και να τα διατηρήσουμε. Καθοριστικό ρόλο σ’
αυτό θα παίξει η παιδεία, με προγράμματα σχολικά και μουσειο-παιδαγωγικής, με
δραστηριότητες σχολικές εκτός σχολείου, με φροντίδα από το δήμο και τα δημοτικά
διαμερίσματα και τους πολιτιστικούς κι εξωραϊστικούς συλλόγους, με εκδηλώσεις
γνωριμίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου